10 Ιουνίου 2015
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι, αγαπητοί μου φίλοι,
Πάμε τώρα ένα ταξίδι στον Ήλιο και το Φως! Θα παρουσιάσω την ποιητική συλλογή του Αντρέα Ιωακείμ Καϊμάκη: «Ηλιόφωτος των Ηλιοτροπίων»!
Ένα εξαιρετικό βιβλίο, μια πολύ όμορφη, προσεγμένη έκδοση, όπως και τ’ άλλα δύο βέβαια, από τον Εκδοτικό Οίκο Εν Τύποις. Το εξώφυλλο κοσμεί έργο του ποιητή, ο οποίος ασχολείται επίσης με τη ζωγραφική και τη γλυπτική. Γι’ αυτό αφιερώνει την ποιητική αυτή συλλογή στους ποιητές και καλλιτέχνες!
Ας κάνουμε αρχή με τον τίτλο: Ηλιόφωτος των Ηλιοτροπίων! Εκ πρώτης όψεως δίνεται η εντύπωση ότι θα ’πρεπε να είναι γραμμένο σε ουδέτερο γένος: το ηλιόφως των Ηλιοτροπίων. Στην περίπτωση αυτή η λέξη ηλιόφως σημαίνει απλά το φως του ήλιου... Όμως ο ποιητής άριστος γνώστης της νεοελληνικής γλώσσας ξέρει πολύ καλά τι θέλει: Μια λέξη που θα τονίζει περισσότερο τον ήλιο και τη δύναμη του φωτός και που θα είναι η ορθή λέξη! Κι έτσι διαλέγει τη σπάνια λέξη: ο Ηλιόφωτος, δηλαδή ο Ηλιοφώτιστος, αυτός που φωτίζεται από τον Ήλιο! Ο ηλιόλουστος! Ας θυμηθούμε τον «Ήλιο τον Ηλιάτορα» του Οδυσσέα Ελύτη, όπου έχουμε κι εδώ μια σπάνια λέξη.
Ηλιόφωτος των Ηλιοτροπίων, λοιπόν, μια ποιητική συλλογή πολύ ενδιαφέρουσα που μας παραπέμπει σε φωτεινά μονοπάτια τα οποία μας βγάζουν σε απέραντα ηλιόλουστα χωράφια με ηλιοτρόπια που μοιάζουν με τεράστιους Ήλιους!
Και ξεκινάμε το σεργιάνι μας στους ... ηλιόφωτους στίχους του Αντρέα Ιωακείμ Καϊμάκη.
Το τρίπτυχο: Ήλιος – Φως - Θάλασσα κυριαρχεί στην ποιητική συλλογή. Είναι εκείνη η αγιάτρευτη αγάπη του ποιητή για το Αιγαίο, που το αναφέρει σχεδόν σε όλες τις ποιητικές του συλλογές.
«Φόραγες ’κείνο
το ουτραμέρ φουστάνι σου
κι ήσουνα το Αιγαίο
στο κρεβάτι μου.
Δελφίνια Μύκονο και Πάρο
ήρθα για να σε πάρω,
μα δε μ’ αφήσανε.
Αρχάγγελοι τ’ Αρχιπελάγου,
σε φύλαγαν απ’ τους ανέμους
κι ήσουν απάνεμο λιμάνι
στις αγκάλες μου.»
Η αγάπη για τη ΓΥΝΑΙΚΑ ταυτίζεται με την αγάπη για το Αιγαίο, το οποίο τριγυρνά συνεχώς στο μυαλό του ποιητή.
«...κι ήσουνα το Αιγαίο στο κρεβάτι μου...»
Παρατηρούμε στο ίδιο ποίημα ένα …παιγνίδι, θα ’λεγα, με τις λέξεις, πράγμα που ο ποιητής αγαπά ιδιαίτερα: Αρχάγγελοι – Αρχιπελάγου.
Προτρέπει σε κάποιο ποίημα:
«...Την τέφρα να τη σκορπίσετε
στο Αιγαίο,
και σ’ όλη τη Μεσόγειο,
μπας και βλαστήσει φως
απ’ τα Αφρόδεντρα των κυμάτων!
Η τελευταία μου πεθυμιά!!!»
Η σύνθετη λέξη: αφρόδεντρα είναι δημιούργημα του ίδιου του ποιητή! Μια τόσο όμορφη λέξη που γίνεται ταυτόχρονα και οπτική εικόνα που μας μεταφέρει σε μια αφρισμένη θάλασσα, όπου οι αφροί γίνονται δέντρα και περιμένουμε «μπας και βλαστήσει ΦΩΣ απ’ τα αφρόδεντρα των κυμάτων». Αφού, λοιπόν, ο ποιητής πολύ εύστοχα παρομοιάζει πους αφρούς των κυμάτων με δέντρα, τότε κατ’ επέκταση θα ...βλαστήσουν Φως!
Σε κάποιο άλλο ποίημα γράφει:
«Πώς σου φαίνεται
ένα συννεφάκι να κρύβει
ΤΟΝ ΗΛΙΟΝ;»
Κάποτε ο ήλιος χάνεται από κάτι ίσως ασήμαντο, για να λάμψει πάλι, από …
«το θεϊκό ΦΩΣ του Rembrand!»
Και κάπου αλλού γράφει:
«Ο Vincent Van Gogh
έβλεπε και ζωγράφιζε τον Ήλιο
κατάματα.»
Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα της ποίησης του Αντρέα Ιωακείμ Καϊμάκη είναι το θέμα: Γυναίκα- Έρωτας!
Γράφει χαρακτηριστικά:
«Το πρώτο γλυπτικό έργο
ήταν ένα τόξο από συκαμιά.
Ερωτικό τόξο που ’ριχνε ερωτικές σαϊτες...»
Φιλοσοφεί σχετικά με τη γυναίκα:
«Όταν έχεις μια γυναίκα,
έχεις μόνο μια, που σ’ οδηγά
στην πανδαισία!
Όταν έχεις πολλές δεν έχεις καμία,
είσαι μόνος, κατάμονος!!!»
Χωρίς τη γυναίκα κυριαρχεί στην ψυχή του ποιητή η μοναξιά! Κάπου γράφει επιγραμματικά:
«Ο φλοίσβος των χειλιών σου.»
Μπορεί να εννοεί το φλοίσβο των κυμάτων ή των φύλλων των δέντρων, δεν έχει σημασία... Αυτό που μας καθηλώνει είναι πόσο νόημα κλείνεται σ’ ένα μόνο στίχο, τόσο αισθησιακό: «ο φλοίσβος των χειλιών σου.»
Επίσης πολλές είναι οι αισθησιακές εικόνες που μας χαρίζουν οι στίχοι του Αντρέα Ιωακείμ Καϊμάκη:
«Θαλασσινές δροσοσταλίδες
στο κορμί σου,
Αυγουστιάτικες!»
Ανέλπιστη δροσιά μες στην κάψα του Αυγούστου, το γυναικείο κορμί.
Κι ενώ υμνεί την ομορφιά του γυναικείου κορμιού, δεν παραλείπει ν’ αποθεώσει το αντρικό κορμί σε μια υπέροχη εικόνα, οπτικοακουστική, που δείχνει και κίνηση:
«Έριξε ένα χορό ζεϊμπέκικο.
Έσχιζε το πουκάμισο λωρίδες-λωρίδες.
Το πάτωμα υποχώρησε και τάραξε ,
το ταβάνι,
αποκαλύπτοντας το ημίγυμνο κορμί του!»
Περιγράφεται όλη η εσωτερική ψυχική διάθεση του άντρα που δονεί το πάτωμα και το ταβάνι μ’ ένα δυναμικό ζεϊμπέκικο, ενώ παράλληλα προβάλλεται η εικόνα του ημίγυμνου αντρικού κορμιού!
Εμβαθύνοντας στην ποίηση του Αντρέα Ιωακείμ νιώθουμε ν’ αναβλύζει μέσ’ από τους στίχους του το άρωμα της Αγάπης! Αγάπη για τον άνθρωπο, Αγάπη για τη φύση, Αγάπη για τη ζωή!
Γράφει σ’ ένα μόνο στίχο:
«Το καλύτερο δώρο βρίσκεται στην καρδιά σου!»
Παρατηρούμε μια συνεχή αναζήτηση του ποιητή για την Αγάπη! Ψάχνει... ψάχνει παντού, αλλά πού να η βρει; Και διαπιστώνει τελικά:
«Δεν πωλείται Αγάπη
στα σούπερ μάρκετ!»
Για να καταλήξει σε μια παρομοίωση του νερού με την αγάπη:
«Το νερό είναι ΑΓΑΠΗ!
όμως όλο και λιγοστεύει.»
Η καρδιά του έχει πληγωθεί από την Αγάπη, όπως ο βράχος διαβρώνεται από τα συνεχή χτυπήματα των κυμάτων:
«Διαβρωμένες πέτρες
από αλάτι,
διαβρωμένες καρδιές
από αγάπη.»
Διακρίνουμε μια απαισιοδοξία, που φανερώνουν και οι πιο κάτω στίχοι:
«Η ζωή μου
μια ουτραμέρ παρένθεση!
μ’ άσπρα αποσιωπητικά...!»
Ωστόσο κρατιέται από την αγάπη του για τη ζωή, τις ομορφιές της φύσης, αλλά κυρίως την αγάπη για τον συνάνθρωπο.
«Η αγάπη για τη ζωή
και τον άνθρωπο με κράτησαν».
Ένα άλλο θέμα που προβληματίζει τον ποιητή είναι η ύπαρξη του Θεού! Σε πολλά ποιήματα παρατηρούμε μια εσωτερική αναζήτηση του Θεού.
«Η Αμερική και Αυστραλία υπήρχαν.
Βρέθηκαν κάποιοι τρελοί και τολμηροί
και τις ανακάλυψαν.
Το ίδιο ισχύει και για τον Άγνωστο Θεό!»
Ξέρει ότι υπάρχει ο Θεός ... Ίσως υποσυνείδητα ψάχνει να τον ανακαλύψει.
«Όχι με τα μηχανήματα,
αλλά με την αίσθηση
και τη διαίσθηση,
εμβαθύνεις στα Θεία!...»
«Θα στείλω φαξ εις τον Θεό,
να δω αν θ’ απαντήσει.»
Πάλι ταλαντεύεται και χρειάζεται την απάντησή Του.
Κι ενώ πιστεύει στον έναν και μοναδικό Θεό, η σκέψη μεταπηδά στους πολλούς θεούς, τους οποίους προσωποποιεί ή μάλλον ...ανθρωποποιεί βάζοντάς τους στο στόμα ένα ...τσιγάρο.
«Οι Θεοί μετακόμισαν στο Αιγάλεω.
Πίνουν καρέλια,
δεν μιλούν σε κανένα!
Βαρέθηκαν τους φωτογράφους,
τους τουρίστες και τις τουρίστριες
στον ιερό βράχο της Ακρόπολης.»
Στη συνέχεια επανέρχεται στον έναν και μοναδικό Θεό και καταλήγει στο τι είναι ο Θεός με έναν έξυπνο, εξαιρετικό, θα ’λεγα τρόπο, με μια δόση χιούμορ, χρησιμοποιώντας κι εδώ, όπως σε πολλούς στίχους, το παιγνίδι των λέξεων:
«Ο Θεός τι κόμμα είναι;
Και πάμε τώρα στην πατρίδα. Ο ευαίσθητος ποιητής αγανακτεί και λυπάται για το ξεπούλημα της γης μας:
«ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ
ΠΩΛΕΙΤΑΙ
ή δίνεται προς αντιπαροχήν
η νήσος Κύπρος,
χάριν
διεθνών συμφερόντων!»
Και μια γεύση από Αμμόχωστο με μια εξαιρετικά δοσμένη εικόνα:
«Κι ο ανεμόμυλος
μέσ’ από τ’ ανοιχτό παράθυρο,
φέτα πορτοκαλιού,
ανέμιζε μνήμες...
σε χώματα Αμμοχωστιανά!»
Προσέξτε! Ο ανεμόμυλος ανέμιζε ...μνήμες!
Ο ποιητής Αντρέας Ιωακείμ Καϊμάκης εκφράζοντας με την ποίησή του όλα τα συναισθήματα που τον κατακλύζουν: αισιοδοξία - απαισιοδοξία, χαρά – λύπη, δεν παραλείπει να τονίσει την πίκρα και απογοήτευσή του... Με τρεις μόνο στίχους μας πληροφορεί:
«Τούτη η ποίηση
είναι ζυμωμένη με αίμα
και πίκρα.»
«Έκανες ποιητική βραδιά.
Ποιοι σε άκουσαν επισταμένως;
Ποιοι σε κατάλαβαν;
Έκανες αναδρομική έκθεση.
Ποιοι σε είδαν επισταμένως;»
Χρησιμοποιεί το β΄ πρόσωπο για να δώσει περισσότερη έμφαση.
«Στο σπίτι μου έρχονται:
Επιστολές από τράπεζες,
διάφοροι λογαριασμοί για πληρωμή:
ρεύμα, τηλέφωνα, νερό, δημαρχείο.
Προσκλητήρια γάμων.
Ευχετήριες κάρτες
από ασφαλιστικές εταιρείες
επιστολές σωματείων για συνεστιάσεις
εκτοπισθέντων και αγνοουμένων!...
Τίποτε άλλο!...
Όλοι οι παλιόφιλοι μάς ΞΕΧΑΣΑΝ! »
Σημειώστε ότι το ΞΕΧΑΣΑΝ είναι γραμμένο με κεφαλαία γράμματα.
Παρόλο που στην ποιητική αυτή συλλογή διακρίνουμε ένα ρεαλισμό, εν τούτοις δε λείπει ο ρομαντισμός, πολλές φορές σε στιλ ποίησης Χάι-κάι, χαρακτηριστικό της οποίας είναι το δόσιμο του νοήματος σε τρεις μόνο στίχους.
«Να ποτίζεις τα όνειρά μου
να μη μαραθούν,
να μην ξεθωριάσουν.»
Τα όνειρά του, μυρωμένα λουλούδια, του χαρίζουν τη δροσιά και το άρωμα της ζωής! Γι’ αυτό επιθυμεί να τα κρατήσει ζωντανά!
Είναι αυτή η ζωντάνια που μεταδίδει στον αναγνώστη, ο οποίος βουτά στα γαλανά νερά του Αιγαίου, νιώθει το Φως του Ήλιου ως τα τρίσβαθα της ψυχής του και η καρδιά του σκιρτά από τη χαρά του Έρωτα!
Κάπου εδώ τελειώνει το σεργιάνι στους ...ηλιόλουστους στίχους της ποιητικής συλλογής: Ηλιόφωτος των Ηλιοτροπίων!
Απ’ ό,τι είδαμε ο Αντρέας Ιωακείμ Καϊμάκης είναι ένας εξαιρετικός ποιητής, που εκφράζεται με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο. Έχει την ικανότητα, μέσα σ’ ένα μόνο στίχο να περικλείσει ολόκληρο νόημα και να δώσει πολλά μηνύματα. Γράφει και δημιουργεί τα ποιήματά του έτσι ακριβώς όπως φτιάχνει τα γλυπτά του! Όπως πλάθει τ’ αγάλματά του και τους δίνει ζωή, έτσι ακριβώς ζωντανεύει και τον στίχο...
Φως και Ζωή, λοιπόν παντού, γιατί όπως μας προτρέπει ο ίδιος ο ποιητής στο τέλος του βιβλίου:
«Γεννιόμαστε για να πεθάνουμε,
γι’ αυτό ΖΗΣΤΕ»
Αγνή Χαραλάμπους
Φιλόλογος-συγγραφέας