6 Απριλίου 2007 - Αίθουσα εκδηλώσεων Λαϊκής Τράπεζας
«Ο αγέρας φέρνει νότες, φιλητά κι αρώματα κι οι ζωγράφοι τραγουδάνε πάντα με τα χρώματα»
Λέει ο Αντρέας Ιωακείμ, ο οποίος ζωγράφος ων, δουλεύει και παίζει με τα χρώματα, αλλά δεν τον φτάνει μόνο αυτό, θέλει να τραγουδήσει και με τις λέξεις... Για τούτο και ο στίχος του είναι γεμάτος χρώματα...
Ας αρχίσουμε με τα πρώτα ποιήματά του, στην ποιητική συλλογή ΕΦΗΒΙΚΑ. Έχουν γραφτεί στα μαθητικά θρανία, κατά το τέλος της αγγλικής αποικιοκρατίας και αναφέρονται στον πρώτο πλατωνικό έρωτα του ποιητή. Εδώ παρουσιάζονται οι πρώτες φιλοσοφικές ανησυχίες του Αντρέα Ιωακείμ, Καϊμάκη.
Θα περίμενε κανείς, διαβάζοντας τα πρώτα του ποιήματα, να βρει τις αδυναμίες του πρωτάρη, όπως γίνεται με τα πρωτόλεια όλων των ποιητών... Όμως ο στίχος του Αντρέα Ιωακείμ έχει μια ωριμότητα και μια δύναμη από την αρχή, πράγμα που μαρτυρεί το ταλέντο του ποιητή. Βέβαια, σταδιακά, ο αναγνώστης παρατηρεί, στις ποιητικές συλλογές που έπονται, την ωρίμανση τόσο της σκέψης, όσο και της τεχνικής του.
Αξίζει ν’ αναφερθεί ότι τα ποιήματά του σε όλα τα βιβλία, έχουν μέτρο και ρυθμό, γι’ αυτό και μελοποιήθηκαν αρκετά από αυτά. Ο στίχος άλλοτε με ομοιοκαταληξία ζευγαρωτή ή πλεχτή, αλλά τις περισσότερες φορές ελεύθερος, δεν τον βάζει σε καλούπια και περιορισμούς, αλλά τον αφήνει να εκφραστεί χωρίς φραγμούς.
Με τη λέξη ΑΝΟΙΞΗ ο ποιητής εκδηλώνει τη μεγάλη του χαρά κι ευτυχία από το φιλί της αγαπημένης του. Όλα είναι όμορφα και δηλώνεται η ψυχική ευφορία κι ευχαρίστηση:
“Κείνο το δείλι σμίγανε περιστέρια
πίσω απ’ τα πυρωμένα σύννεφα
κρατώντας στα χέρια τους την ΑΝΟΙΞΗ”.
Στο ποίημα ΖΕΣΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ, παρατηρούμε ότι είναι τόσο μεγάλη η αγάπη του ποιητή για την αγαπημένη του, που σαν σύννεφο εμποδίζει τον ήλιο ν’ απολαύσει την ομορφιά της. Τονίζεται ιδιαίτερα η ομορφιά της κόρης, αφού και ο ήλιος κοκκίνισε από το γλυκό χαμόγελό της. Στίχος μεστός, ώριμος, δυνατός!
Στο τέλος όταν η αγάπη χάνεται, θα πει με παράπονο:
“Τριανταφυλλένια όνειρα τα πήρανε τα τρένα της αυγής…
Κι έμεινα μόνος κι έρημος στη στράτα της ζωής”.
Και ο νεαρός Αντρέας Ιωακείμ τελειώνει το βιβλίο των εφηβικών χρόνων με στίχους που είναι γεμάτοι απογοήτευση, κρύβουν όμως κάποιο λυρισμό.
Μπρος στη μεγάλη του πίκρα και θλίψη για τη χαμένη αγάπη, δεν διστάζει να γίνει τολμηρός και να πει:
“Εγκληματίας ο Θεός, καταζητείται!
Καταζητείται προς εκτέλεση!”
Και τώρα ας πάρουμε μια γεύση από ... Πικραμύγδαλα! Στο βιβλίο στη γεύση των πικραμύγδαλων, που γράφτηκε το 1994.
Τα ερωτικά ποιήματα κυριαρχούν, ενώ η μνήμη ξεδιπλώνεται για να παρουσιάσει εικόνες από περιοχές της Κύπρου και της Ελλάδας, κυρίως του Αιγαίου.
Ο ποιητής έχει ωριμάσει πια, έχει ζήσει πολλές εμπειρίες, και νιώθει την εσωτερική ανάγκη ν’ ακουμπήσει την ψυχή του στον στίχο, να ξεκουραστεί, να λυτρωθεί... Κατασταλαγμένος πια, ξέρει τι θέλει... Το αποδίδει με έντονο λυρισμό, αισθησιασμό και τολμηρότητα στις περιγραφές, όπου κυριαρχεί το υπερρεαλιστικό στοιχείο.
«Νησί το κορμί σου στ’ άσπρα σεντόνια,
και τα μαλλιά σου κύματα, κύματα...
Κύμα το κύμα σε καταχτώ
στις μαβιές νύχτες του Αιγαίου.»
Οι στίχοι του αποτελούν μια αρμονική σύζευξη της εικόνας με το λόγο. Οι γνώσεις του στη ζωγραφική και τη γλυπτική τον έχουν εξοπλίσει με όλα τα εφόδια για μια επιτυχημένη ένταξη χρώματος και γλυπτού μέσα στην ποίηση. Σε πολλά σημεία, επηρεασμένος από τη γλυπτική, αναφέρει:
«Μέσα στη σιωπή του μάρμαρου,
ψάχνω τις φλέβες σου.»
«Τι να τα χτίζεις τα αγάλματα μες στο μυαλό σου,
σαν δεν αγγίζεις τον άνθρωπο!
Μοναδική γλύπτρια, η θάλασσα!»
(Ας φανταστούμε τα βότσαλα που λειάνθηκαν από το κύμα κι έγιναν θαλασσινά ποιήματα...)
Πολλές αντιθέσεις κυριαρχούν μες από τις οποίες πηγάζει έντονος προβληματισμός και στοχασμός. ΕΡΩΤΑΣ, ΖΩΗ – ΘΑΝΑΤΟΣ, ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗ, ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ – ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ, ΘΛΙΨΗ, ΜΟΝΑΞΙΑ – ΕΛΠΙΔΑ
«Το μωβ στο λουλακί ταιριάζει,
μα δεν πειράζει που ’φυγες νωρίς.
Αφού η όμορφη ζωή αλλάζει!
Μια ξαστεριά και μια χαλάζι!»
Η πρωτοτυπία στη ποίηση του Αντρέα Ιωακείμ, που κάνει το έργο του αξιόλογο, είναι το ότι, ενώ μας απογειώνει και μας μεταφέρει στα ουράνια, στους παράδεισους του έρωτα, στους λευκούς αγγέλους, στ’ αστέρια και στη Σελάνα, μας προσγειώνει στην καθημερινότητα και στα τετριμμένα... Δηλαδή μες΄ από τη θλίψη, τον πόνο, τη μοναξιά, την απαισιοδοξία, τη χαρά, τον έρωτα, την ευχαρίστηση και την ελπίδα, που δίδονται με υπερρεαλιστικό τρόπο, ξεπηδά ένας σαρκασμός για την πραγματικότητα, που δίνεται με καθαρά ρεαλιστικό τρόπο, εξαιρετικό χιούμορ, και συνδυασμένος με το παιχνίδι και την επανάληψη των λέξεων, κάνει την περιδιάβαση στους στίχους του, πολύ ευχάριστη και καθόλου κουραστική.
Το παιχνίδι με τις λέξεις φανερώνει την ικανότητα του ποιητή να χειρίζεται τον λόγο. Όπως:
«μέσα στην καταχνιά του είναι μου,
ακούω την καταχνιά μου.»
Συνεχίζοντας το σεργιάνι στους στίχους , συμπάσχουμε με τον ποιητή, πονούμε, κλαίμε κι αισθανόμαστε στον ουρανίσκο τη γεύση των πικραμύγδαλων.
Σκοτεινιασμένε ουρανέ, χαμήλωσε λιγάκι
και πάρε μου τα δάκρυα που τρέχουν σαν φαρμάκι.
Και μετά τη γεύση των πικραμύγδαλων, ας πάρουμε τώρα μια ... γλυκιά γεύση από Αιγαίο!
Όμορφες θαλασσινές εικόνες από ένα ταξίδι του ποιητή στο Αιγαίο που τόσο αγάπησε και ύμνησε σχεδόν σε όλα του τα βιβλία.
Η προσωποποίηση είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα της ποίησης του Καϊμάκη, που σε συνδυασμό με τη γλαφυρότητα του στίχου κι ένα ανάλαφρο παιγνίδισμα κάνουν, την ανάγνωση των βιβλίων του πολύ ευχάριστη!
Αυτός είναι ο Αντρέας Ιωακείμ Καϊμάκης, όσο μπορέσαμε να δούμε μεσ’ από αυτές τις δύο ποιητικές συλλογές.
Ο ίδιος λέει:
«Μακάριοι οι Ήλιοι που δεν έδυσαν ακόμη.»
Κι εσύ Αντρέα Ιωακείμ, ένας ΄Ηλιος που δεν θα δύσει ποτέ! Και ... μακάριοι εμείς που θα χαιρόμαστε τα έργα σου.
Αγνή Χαραλάμπους
Φιλόλογος-συγγραφέας